Koers Ruimte en Landschap; de kunst van het combineren

Als samenleving willen we steeds meer op een toch beperkte ruimte: economische ontwikkeling, wonen, wegen etc. We moeten leren combinaties te maken van wensen en mogelijkheden. Maar hoe? GS heeft daarvoor de notitie 'Koers Ruimte en Landschap; de kunst van het combineren', opgesteld.

Op 29 september 2021 is deze notitie in de Provinciale Staten besproken. Het werd aan het einde van een lange vergaderdag toch nog een stevige discussie met de gedeputeerde, wel met een goede afloop.

Integrale afweging belangen
Woordvoerder René Westra heeft de visie van de VVD verwoord. “De kern van het vraagstuk is: hoe gaan we om met de verschillende politieke, bestuurlijke en maatschappelijke wensen en verwachtingen ten opzichte van de schaarse ruimte? Dus hoe zorgen we voor een zorgvuldige integrale afweging van belangen?”

Wie heeft welke rol?
Uit de Koers-notitie blijkt wel dat dit een uiterst complex vraagstuk is. Tijdens de oordeelsvormende sessie is door de VVD aandacht gevraagd voor 3 onderwerpen:

• Wat is de regierol van de provincie?
• Wat is de (gewenste) plaats van Provinciale Staten (PS) t.o.v. Gedputeerde Staten (GS)?
• Transparante keuzes; maak helder wanneer welke keuze aan PS wordt voorgelegd

Ten aanzien van het laatste punt is de Koersnotitie helder. Echter, met betrekking tot de regierol en plaats van PS is de notitie uiterst mistig. René heeft in zijn betoog een paar fundamentele punten ingebracht: “Aangaande de regierol van de provincie geeft u in paragraaf 4 aan dat er niet automatisch een eerst aangewezen partij is om initiatief of de regie te nemen. U stelt zelfs “pas in de rolverdeling bij gebiedsuitwerkingen zal blijken hoe de rolverdeling tussen provincie, rijk, gemeenten, waterschappen en andere regiopartners er precies uit komt te zien”. Dit roept vragen op: denkt u dat het Rijk dit ook zo ziet? Heeft in het huis van Thorbecke het middenbestuur toch niet een bepaalde verantwoordelijkheid ten opzicht van gemeenten?"

Regierol Rijk
Deze vragen worden klemmender wanneer we de samenwerkingsafspraken in de Nationale Omgevingsvisie, de NOVI* erbij nemen. Daarin staat helder dat de regierol van het Rijk inhoudt dat het Rijk nationale keuzes maakt die richtinggevend zijn voor decentrale keuzes. Wanneer dat wordt afgezet tegen de voorkeursvolgorde van de verschillende thema’s, vraagt de VVD aan GS indringend de Koersnota niet automatisch te koppelen aan de NOVI-afspraken, maar vooral vanuit het Gelderse belang te bekijken wat goed is voor een Gaaf Gelderland!
Nb.: In de NOVI-afspraken tussen Rijk, IPO en VNG wordt aangegeven welke volgorde het Rijk belangrijk vindt. Hierover hebben we nog niet eerder in PS gesproken. Tevens is het de vraag of wij als VVD dezelfde volgorde voor ogen hebben.

Democratische legitimiteit
Dan is ook nog gesproken over de rol van PS. We hebben met de Omgevingsverordening gezien dat GS heeft gekozen voor een verschuiving: waar nu PS als bevoegd gezag staat opgenomen, wordt dat in de meeste gevallen GS.

Westra: "Als we kijken naar bijvoorbeeld het proces rondom de Regionale Energiestrategieën, loopt GS met deze keuze het risico de democratische legitimering van de provinciale besluiten te verminderen. Is dat ook één van de achterliggende gedachten van deze Koersnotitie? Vind GS het wenselijk om de democratische legitimering te verminderen?”

Voor de VVD is helderheid over deze punten belangrijk. Vandaar dat er een toezegging is gevraag om in een Statenbrief nader te expliciteren wat de nieuwe werkwijze uit de Koersnotitie nu precies inhoudt. Dit richt zich met name op de regierol van de provincie en de rol van PS in het licht van de democratische verankering van de besluitvorming. GS heeft deze toezegging gedaan.

* NOVI: De Nationale Omgevingsvisie is de langetermijnvisie voor onze leefomgeving. De visie wordt uitgevoerd in samenwerking met overheden, waterschappen, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en de samenleving.