Pas op de plaats voor wind en zon
De Statenvergadering van 15 november 2023 was duidelijk. Zonder ingrijpen vanuit de provincie is verduurzaming niet meer ‘zomaar’ mogelijk. De aangenomen motie (zie bijlage onderstaand) was noodzakelijk om de ernst van het overspannen elektriciteitsnet meer urgentie te geven. Er zal snel inzichtelijk gemaakt moeten worden waar het Gelderse elektriciteitsnet vol is en hoe de komende zes jaar kan worden benut om zo veel als mogelijk van alle ambities toch mogelijk te maken. Of zoals VVD-woordvoerder Koos de Looff zei: "We moeten nu even het beeld scherp krijgen door in de komende paar maanden niks in en aan het net te doen wat onomkeerbaar is. Dit om zo te voorkomen dat we de hele provincie voor een lange periode volledig op slot te zetten. Eerst duidelijkheid over wat is het probleem en wat zijn de ambities in Gelderland?".
Stroom wordt steeds meer lokaal opgewekt
De Looff gaf samengevat de volgende uitleg van het probleem. Stroom komt, naast de centraal opgewekte elektriciteit, steeds meer van een lokaal opgewekte plek, bijvoorbeeld van windmolens of grote zonneparken, naar gebruikers toe. In het verleden werd stroom alleen centraal opgewekt en kreeg elke instelling, bedrijf of woonwijk op basis van standaard aansluitingsgegevens een aansluiting. Of je als bedrijf, instelling of woonwijk daadwerkelijk de geprognotiseerde hoeveelheid stroom ging gebruiken, was niet relevant. Het hele kabelnetwerk was berekend op de optelling van alle aangesloten gebruikers. Ook is er altijd met een standaard hoeveelheid ruimte voor uitbreiding en piekbelasting rekening gehouden. En als er een uitbreiding gevraagd werd die niet meer binnen de bestaande ruimte paste, werd er vanuit een verdeelpunt ‘gewoon’ een nieuwe kabel aangelegd.
Hoeveelheid beschikbare stroom niet constant
Door de steeds verder groeiende hoeveelheid decentrale elektriciteitsopwekking door windmolens en zonneparken komt de stroom niet meer alleen van een centraal punt maar van heel veel verschillende plekken op het net. Daarnaast is de hoeveelheid stroom die geleverd wordt ook niet constant in hoeveelheid. Meer wind buiten, meer stroom, meer zon buiten meer stroom. Heel veel zon, weer minder stroom… En omdat de hele dag door de vraag ook niet gelijk is, ontstaan er elke dag andere pieken op andere momenten, vanwege vraag of aanbod.
Te veel vraag bestaand elektriciteitsnet
Met de huidige berekeningsmethodes is het stroomnet in onze provincie behoorlijk overbelast. Op veel plekken kunnen grootschalige wijzigingen, of dat nu een veel grotere vraag naar stroom is zoals in Duiven met het foodcenter, of aan de aanbodzijde met ergens een groepje windmolens of een zonnedak op een bedrijfshal, niet doorgaan. Het probleem dat nu zichtbaar ontstaat is, dat de combinatie van grote ambities die onze provincie voor grootschalige woningbouw en bedrijventerreinen heeft, te samen met het volgende, nieuw akkoord in alle regio’s voor het vervolg op de eerste Regionale Energie Strategie (RES), tot problemen leidt. Er zal waarschijnlijk veel te veel gevraagd worden van het bestaande elektriciteitsnet.
Provincie zoekt uit welke ruimte er nog is in de regio's
Het net aanpassen aan de verwachte groei, zal de komende vijf tot zes jaar duren. Pas dan zal de stijgende vraag naar elektriciteit en de grotere decentraal opgewekte elektriciteit in hetzelfde net verwerkt kunnen worden, áls we de rekenwijze en de volgorde in tijd niet scherper in beeld brengen. De Looff besluit na de uitleg dan ook: "Het college van Gedeputeerde Staten heeft de komende vijf/zes maanden de tijd om scherp te krijgen welke ruimte waar in elke regio nog is, of nog kan worden gemaakt door scherper te rekenen of lokaal opgewekte elektriciteit meteen te gebruiken. De VVD ziet zeer uit naar de resultaten".
